Wyspa kulturowa. Wieś Jamno pod Koszalinem

Wystawa pn "Wyspa kulturowa. Wieś Jamno pod Koszalinem", którą prezentujemy w zabytkowej zagrodzie rybackiej, jest stałą ekspozycją powstałą jako efekt wieloletnich badań nad jamneńską kulturą ludową. Obrazuje najciekawsze dziedziny jamneńskiej kultury materialnej, obrzędowości i sztuki.

Zgromadzone eksponaty (448) pochodzą z początku XIX w. do poł. XX w. Najstarsze zabytki datowane są na I i II poł. XVIII w. Są one własnością naszego Muzeum (366), Muzeum Narodowego w Szczecinie (36) i Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (46 eksponatów).

Grupa jamneńska stanowi fascynującą wyspę w kulturze ludowej Pomorza. Była to społeczność zamieszkująca podkoszalińskie wsie Jamno i Łabusz (gdzie dominantem była wieś Jamno) leżące nad brzegiem jeziora Jamno. Po 1945 roku mieszkańcy wyjechali na teren dzisiejszych Niemiec, pozostawiając tradycyjną zabudowę oraz szereg sprzętów i narzędzi stanowiących wyposażenie domów i zagród.

Geograficzna izolacja, przynależność wsi do miasta Koszalina, region o przetrwałej słowiańskiej ludności autochtonicznej przemieszanej z czasem z napływowymi osadnikami niemieckimi i holenderskimi spowodowała powstanie prężnej enklawy kulturowej ukształtowanej w zmieniających się warunkach historycznych i etniczno-kulturowych.

Mieszkańcy wsi wszelkie zapożyczenia kulturowe adaptowali do własnych potrzeb w sposób wyjątkowo twórczy. Wieś samowystarczalna tworzyła funkcjonalne i niepowtarzalne w swej formie przedmioty codziennego użytku. W nich można dostrzec wypracowany swoisty styl oraz formy zdobnicze. Powstały typowe tylko dla tej grupy elementy zdobnicze na sprzętach gospodarstwa domowego. Bogato profilowane kredensy, malowane szafki do przechowywania żywności, skrzynie wianne o bogatej i ciekawej snycerce, ale przede wszystkim zdumiewające bogactwem polichromii krzesła i fotele. Zarówno fotele, jak i krzesła mają wyplatane z dartego łyka siedziska i pięknie malowane zaplecki w kwiatowe motywy (tulipany i polne kwiaty), wirujące koła i stylizowane serca. Nogi i oparcia tych sprzętów są ozdobnie toczone i profilowane.

Strój ludowy, przekształcający się w procesie historycznych przemian, mody miejscowej i kolonistów, utworzył ciekawą grupę kostiumową o elementach mieszanych - rodzimych (słowiańskich) i nawarstwionych (niemieckich i holenderskich).

Zaprezentowane w zagrodzie sprzęty nie pretendują do odtworzenia wiernie rozplanowanego wnętrza chaty jamneńskiej. Zgromadzone na wystawie autentyczne zabytki na pewno stanowiły wyposażenie domu jamneńskiego i pokazano je w sposób nie odbiegający od zachowanych archiwalnych zdjęć wnętrza izb jamneńskich.

Wystawa otrzymała III nagrodę - w kategorii wystaw etnograficznych - w ogólnopolskim konkursie Wydarzenie Muzealne Roku "Sybilla 2001" organizowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wystawa stała - autor scenariusza, komisarz wystawy - Lija Szadkowska