Dostepna również w Get it on Google Play
Start Galeria sztuki gotyckiej

Galeria sztuki gotyckiej


Informacje:



87-100 Toruń, Rynek Staromiejski 1
Telefon: +48566227038
http://www.muzeum.torun.pl
Czas trwania od: 29 marca 2010 do: 31 grudnia 2014
Cena: brak informacji

Znajduje się na parterze wschodniego skrzyła Ratusza  w pomieszczeniu dawnej ławy chlebowej i przyległych do niej kramów. Stworzono tu namiastkę scenerii, do jakiej były przeznaczone. Zgromadzone dzieła stanowiły głównie wyposażenie kościołów. Tworzyły wraz z architekturą niepowtarzalny klimat gotyckich świątyń. Czas ich powstania przypada na lata od ok. połowy XIV do 1. połowy XVI wieku, czyli na okres dojrzałego i późnego stylu gotyckiego. Pochodzą z Pomorza, głównie z terenu dawnych ziem krzyżackich - w tym najliczniejsza grupa z Torunia - ze Śląska oraz pojedyncze przykłady z Wielkopolski i Małopolski.

Prace na wystawie rozmieszczone są w układzie chronologicznym (z niewielkimi odstępstwami od tej zasady).
W warsztatach toruńskich powstały w 2. ćw. XIV wieku figury Marii Bolesnej i Św. Jana Ewangelisty . Rzeźby należały do grupy Ukrzyżowania, która umieszczona była na belce tęczowej w kościele Św. Jana Chrzciciela i Św. Jana Ewangelisty w Toruniu. Z tego samego czasu pochodzą rzeźby z Iławy  oraz Maria Bolesna z Gostkowa. Z 2. poł. XIV wieku pochodzą dwa skrzydła tryptyku ze Złotego Stoku, przedstawiające Świętych Pańskich. Wykonawcą był warsztat śląski, pozostający pod wpływem Mistrza Madonn na Lwie. Podobne cechy stylowe charakteryzują znacznie późniejszy Ołtarz Czterech Dziewic, przedstawiający a rzeźbionych awersach tronującą Marię z Dzieciątkiem w otoczeniu czterech świętych, a na skrzydłach - apostołów.

Koniec XIV i pierwsze dziesięciolecia XV wieku to okres trwania „stylu międzynarodowego” - widać w nim wpływy malarstwa czeskiego. Najlepsze dzieła tego stylu to „Piękne Madonny”. Na wystawie mała figurka Madonny z Dzieciątkiem  z ok. 1430 r. daje wyobrażenie o ich klasie i urodzie. 

Najliczniejsze są zabytki pochodzące ze schyłkowego okresu gotyku. Zwartą grupę stanowią rzeźby z toruńskiego Warsztatu Św. Wolfganga, który działał tu pod koniec XV wieku: Bóg  Ojciec z grupy Tron Łaski, Św. Jan Chrzciciel, Św. Wawrzyniec,Św. Wolfgang, Św. Marcin , Św. Jakub Starszy, oraz te, które powstały w kręgu jego oddziaływania: Król z grupy Pokłonu Trzech Króli, Nieznany Święty w szacie Diakona, Św. Małgorzata, Nieznana Święta .

Inne rzeźby pochodzą z pocz. XVI wieku i wyszły z warsztatów śląskich oraz gdańskich.

            Malarstwo gotyckie najpełniej wypowiedziało się w nastawach ołtarzowych (retabulum, ołtarz szafiasty), które przybierały kształt tryptyków (gdy do środkowej szafy dodane były dwa skrzydła) lub pentaptyków (gdy były dwie pary skrzydeł) i poliptyków (gdy skrzydeł było więcej). Dzieła te często nie miały charakteru czysto malarskiego. Łączyły, szczególnie w początkowym okresie, rzeźbę lub płaskorzeźbę, która zdobiła awersy, czyli otwartą (świąteczną) część ołtarza z malarstwem, które występowało na rewersach.  Prezentowane na wystawie zabytki powstały głównie w warsztatach śląskich w 2. poł. XV i 1. poł. XVI wieku. Wyjątkiem jest obraz wykonany w warsztacie toruńskim 
z przedstawieniem Chrystusa Zbawiciela Świata  z ok. 1500 roku.

Z kościoła Św. Mikołaja w Brzegu pochodzi Ołtarz Ukrzyżowania. Przedstawia na rzeźbionych awersach w scenie głównej - Ukrzyżowanie, a na skrzydłach: Niesienie Krzyża, Oczekiwanie na przybicie do krzyża, Zdjęcie z krzyża, Opłakiwanie; na malowanych rewersach: Pojmanie, Chrystus przed Piłatem, Ecce Homo i Niesienie krzyża. Tryptyk ten, choć niekompletny (brak predelli) i skromnego formatu, w niezwykle sugestywny sposób przekazuje bogate treści religijne.

        Dalsze przykłady to fragmenty takich właśnie ołtarzy szafiastych. Zachowały się najczęściej skrzydła lub pojedyncze kwatery, np. skrzydło ołtarza z przedstawieniemUkrzyżowania pochodzące z klasztoru oo. Dominikanów we Wrocławiu, skrzydło ołtarza  z kościoła w Strzegomiu, trzy kwatery ze scenami Pasji Chrystusa z klasztoru Klarysek w Głogowie. Bogaty program ikonograficzny, łączący wątki chrystologiczne, maryjne i hagiograficzne prezentują cztery skrzydła pentaptyku  z ok. 1520 roku. Płaskorzeźby awersów zawierają: Nawiedzenie, Zwiastowanie, Boże Narodzenie iZaśnięcie NMP. Sceny pierwszego zamknięcia to: Św.Św. Barbara, Dorota,Apolonia, Małgorzata, Jadwiga, Jerzy, Jan Chrzciciel, Stanisław. Drugie zamknięcie ołtarza ukazuje sceny pasyjne: Biczowanie, Cierniem Koronowanie, Upadek pod Krzyżem, Ukrzyżowanie. Połączenie cyklu pasyjnego z maryjnym zawiera głębokie treści teologiczne i podkreśla rolę Matki Boskiej w dziele Zbawienia.

       Nastawy ołtarzowe zajmowały najbardziej eksponowane miejsca 
w kościołach - przy nich sprawowano liturgię Mszy Świętej. Każdy gotycki kościół, posiadał ich kilka - duże świątynie nawet kilkadziesiąt, np. w kościele świętojańskim w Toruniu, na początku XVI w. było ponad dwadzieścia ołtarzy. Przetrwały jednak nieliczne - większość, jak te na naszej wystawie - w formie szczątkowej. Jedną z głównych przyczyn ich zniszczenia była zmieniająca się moda. Największe zmiany w wystroju wnętrz kościelnych wprowadził barok. Wiele dzieł plastycznych usunięto ze świątyń przejmowanych przez protestantów (tzw. puryfikacja wnętrz).
         Jeszcze mniej zachowało się witraży, z uwagi na kruchość materiału 
i bezpośrednie działanie czynników zewnętrznych. Wypełniały one wielkie okna, które w architekturze gotyckiej, dzięki zastosowanemu systemowi konstrukcyjnemu, zastąpiły płaszczyzny ścian. Witraże z naszej wystawy stanowią unikatową w skali kraju kolekcję. Składają się na nią trzy zespoły, które powstały w warsztatach toruńskich w latach 1330 - 1400. Najstarszych 17 kwater  z lat 1330-1350 zdobiło niegdyś okno wschodnie, rozebranego w XIX wieku kościoła Św. Mikołaja w Toruniu. Przedstawiają cykl chrystologiczny rozszerzony o tzw. prefigurację, która w średniowieczu była często stosowanym układem ikonograficznym - polegała na zestawieniu wizerunków proroków i patriarchów ze scenami z Nowego Testamentu, które oni przepowiadali; np. Abrahammoże występować obok Ukrzyżowania (prefiguruje tę scenę).

Drugą grupę stanowi 20 kwater z lat 1370-1380, pochodzących z kościoła farnego w Chełmnie. Tematem przedstawień jest dzieciństwo Chrystusa oraz sceny pasyjne; tu także zastosowano opisany wyżej układ ikonograficzny, przedstawiając proroków i apostołów.

Trzeci zespół pochodzi z kościoła Wniebowzięcia NMP w Toruniu witraże nie stanowią zwartego cyklu, co sugeruje, iż pochodzą z różnych okien.

Copyright © 2007 Polska Niezwyk�a
Wszystkie prawa zastrze�one. �adna cz�� ani ca�o�� serwisu nie mo�e by� reprodukowana ani przetwarzana w spos�b elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny. Nie mo�e by� u�yta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.
Znajd� nas na