Skarb ze Skrwilna. Skarb z Nieszawy

Wystawę Skarbów pokazano w centralnej części wieży Ratusza, zaś w pomieszczeniu przyległym - polskie i w obcych warsztatach wykonane srebra o charakterze świeckim. Do niedawna sale te nie były udostępniane zwiedzającym. 

Skarb ze Skrwilna, zespół renesansowej i manierystycznej biżuterii oraz srebrnych naczyń i sprzętów stołowych, pozyskany został w 1961 roku podczas prac archeologicznych prowadzonych przez toruńskie Muzeum w Skrwilnie, na ziemi dobrzyńskiej (niedaleko Rypina). Rangę tego znaleziska porównać można jedynie z monarszym skarbem ze Środy Śląskiej (Muzeum Narodowe we Wrocławiu), zaś poszczególne klejnoty - z kilkoma zaledwie zespołami z polskich zasobów, miedzy innymi z kameryzowanymi aplikacjami z obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, czy klejnotami książąt Pomorza Zachodniego (w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie). O wartości toruńskiego skarbu stanowi nie tylko jakość artystyczna zabytków, wartość użytego kruszcu i kamieni szlachetnych, szczególna wartość tych okazów biżuterii, które wykonano zapewne w Polsce, wobec skromnej ilości zachowanych jej egzemplarzy, znakowane srebra stołowe roboty lokalnych warsztatów oraz importy w obu tych grupach zabytków. Wyjątkowe znaczenie tego zespołu jest pochodną jego przynależności do określonej rodziny, domu; dzięki temu skarb jest rodzajem unikalnego dokumentu, ukazującego stopień zamożności reprezentanta średniej szlachty z centralnej części Rzeczpospolitej w 1. połowie XVII wieku.
Zespół ten stanowią: cztery bransolety (manele), z których dwie stanowią parę, sześć łańcuchów, w tym jeden kameryzowany; dwa fragmenty łańcuchów, z których jeden zdobiony jest emalią; cztery pierścienie, niezwykłej urody; europejskiej klasy zawieszenie z figurą Fortuny; szesnaście guzów do żupana trzech typów, z czego dwa zespoły kameryzowane; pas oraz pięćdziesiąt jeden pereł stanowiących niegdyś być może naszyjnik. Wśród sreber stołowych znalazły się: augsburskie lavabo (misa z dzbanem - nalewką do umywania rąk), kufel, dwie pary świeczników, nożyce do objaśniania świec oraz dwanaście łyżek. Biżuteria w większości wykonana była w Polsce, zaś naczynia w lokalnych ośrodkach złotniczych - Toruniu i Brodnicy. Skarb był celowo zapakowany do drewnianej skrzyni, po której pozostał jedynie skorodowany zamek. Świadczy o tym miedzy innymi sposób przechowywania świeczników - z tulejami do świec odkręconymi i schowanymi w podstawach. 

Właścicielem skarbu był Stanisław Piwo herbu Prawdzic, podczaszy płocki, elektor z województwa płockiego oraz jego żona Zofia Magdalena, córka Jana Loki, herbu Rogala, starosty borzechowskiego. Członkowie rodziny Piwów mieszkający w Płockiem, Bełzkiem i ziemi dobrzyńskiej, sprawowali mniejsze urzędy ziemskie głównie na zachodnim Mazowszu. 
Fakt ukrycia ruchomości łączyć zapewne należy z wydarzeniami podczas szwedzkiego najazdu za panowania Jana Kazimierza. 

W roku 1962 podczas prowadzenia prac ziemnych na Rynku w Nieszawie wykopano gliniany garnek z kilkoma srebrnymi przedmiotami, z których większość stanowiły łyżki (5 sztuk), oraz fragment pasa, o formach analogicznych jak pas ze skarbu ze Skrwilna, pochwa sztyletu, oraz fragment naczynia o nie ustalonej funkcji. Odkryciu temu, nie tak spektakularnemu jak w Skrwilnie, towarzyszyło znacznie mniejsze zainteresowanie, uzasadnione nie tylko skromną ilością nieszawskich przedmiotów, wykonanych w 1 połowie XVII wieku, prawdopodobną ich przynależnością do kilku właścicieli, o czym mogą świadczyć herby i inicjały umieszczone na łyżkach, ale i ich przeciętną klasą artystyczną. Zaledwie dwie łyżki opatrzone są znakami mistrzów toruńskich.