Wystawa "Fryderyk Pautsch. Malarstwo"

Fryderyk Pautsch urodził się 22 września 1877 r.. w Delatynie koło Stanisławowa. Jego rodzice po kilku latach przenieśli się do Suchodołu koło Doliny w Galicji Wschodniej. Niewątpliwie kilkuletni wówczas chłopiec musiał zachwycać się otaczającą go piękną, górską przyrodą, a wszechobecne huculskie zwyczaje i obrzędy na pewno wpłynęły na jego późniejszą twórczość. Fryderyk otrzymał dobre wykształcenie, uczęszczając wpierw do liceum klasycznego we Lwowie (gdzie poznał dwóch wybitnych malarzy - Kazimierza Sichulskiego i Władysława Jarockiego), a następnie wybierając studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Kontynuował je na Uniwersytecie Jagiellońskim, zaczynając jednocześnie naukę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dzięki opiece prof. Józefa Unierzyńskiego, a później Leona Wyczółkowskiego, Fryderyk Pautsch zrezygnował ze studiów prawniczych i poświęcił się malarstwu. 

   Edukacja artystyczna młodego adepta malarstwa trwała od 1900 do 1906 r. W latach 1902-1905 Fryderyk współpracował jako rysownik - karykaturzysta z satyrycznymi czasopismami "Chochoł" i "Liberum Veto". Na przełomie lat 1903/1904 przebywał wraz z Władysławem Jarockim i Kazimierzem Sichulskim na Pokuciu, gdzie utrwalał w swych obrazach obyczaje, rytuały i wizerunki Hucułów. Na przełomie 1905 i 1906 r. doskonalił swój warsztat malarski w paryskiej Académie Julian, w pracowni J.P. Laurensa. Po powrocie do kraju i ukończeniu studiów Fryderyk Pautsch osiadł we Lwowie. W 1908 r. wstąpił do Towarzystwa Artystów Polskich"Sztuka", zaś w 1912 r. został członkiem wiedeńskiego ugrupowania Hagenbund. W tymże roku podjął pracę pedagogiczną w Königliche Akademie für Kunst und Kunstgewerbe we Wrocławiu, gdzie nauczał malarstwa dekoracyjnego. Lata I wojny światowej spędził na froncie dokumentując działania wojenne jako żołnierz armii austriackiej. W 1919 r. zamieszkał w Poznaniu, gdzie pełnił funkcję dyrektora Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego. W 1921 r. wszedł do grona członków-założycieli poznańskiego ugrupowania "Świt". W tym też roku wstąpił do paryskiego Société Nationale des Beaux-Arts. W 1925 r. został mianowany kierownikiem katedry malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W okresie II wojny światowej wykładał w Państwowej Szkołe Rzemiosła Artystycznego w Krakowie (dawna Akademia Sztuk Pięknych), a w 1945 r. objął na nowo profesorską posadę w ASP. Zmarł w 1950 r. w Krakowie.

  Fryderyk Pautsch należał do czołowych reprezentantów nurtu folklorystycznego, zakorzenionego w kulturowej tradycji Huculszczyzny i Podhala. Artysta odtwarzał wiejskie obyczaje (Wesele huculskie, 1913) i religijne rytuały (Pogrzeb huculski, 1907; Przed katedrą św. Jura we Lwowie, 1907; Dziady na odpuście, 1907; Święto Jordanu, 1909), utrwalał bezpośrednio zaobserwowane epizody dnia codziennego (Targ huculski, ok. 1913); urzeczony barwnością ludowych strojów wykonywał studia chłopów (Prządka, 1904; Flisacy karpaccy, 1910; Studium chłopów, 1913; Stary Hucuł z fajką, 1929). Zawarty w kompozycjach Pautscha emocjonalny ładunek sprawił, iż jego twórczość sytuowała się na pograniczu nurtów realizmu i ekspresjonizmu, wyróżniając się swą stylistyką w ramach młodopolskiej sztuki. 

  Fryderyk Pautsch był również wielkim i znanym portrecistą, który utrwalał wizerunki  wybitnych postaci życia kulturalnego i politycznego Polski. Portrety wykonywał na zamówienie oraz z potrzeby serca. W latach 1908-1910 artysta stworzył całą galerię wizerunków przedstawicieli intelektualno-artystycznej elity Lwowa (Portret Leopolda Staffa, Portret Jana Kasprowicza). Miał również taką zasadę, że spotykając osobę "nietypową", prosił ją o pozowanie, a portrety wykonane w takich okolicznościach, włączał do kolekcji prywatnej. W tym miejscu można wymienić kilka przykładów dzieł, jak np. Moi uczniowie z Akademii Wrocławskiej, Malarczyk lub portret Alfreda Scheu, Portret Pana S. i wiele innych. Podczas I wojny światowej, Fryderyk Pautsch został wcielony do armii austriackiej, gdzie pełnił rolę dokumentalisty frontowego. Właśnie z tego okresu Muzeum posiada kilkadziesiąt portretów żołnierzy i jeńców wojennych. Przy okazji pobytu na froncie, powstał także szereg obrazów przedstawiających miejscowości Galicji Wschodniej i Zachodniej.

  Powrót do Krakowa w 1925 r. zaowocował wieloma pracami malarskimi o tematyce związanej z miastem i okolicą, a także Pieninami, gdzie Fryderyk spędzał czas z rodziną. Zachowało się wiele obrazów z tego okresu, malowanych przede wszystkim z tarasu domu oraz na łonie natury. Dla przykładu można wymienić dzieła: Ogród z widokiem na koszary wojskowe, Na łące, W sadzie (podwieczorek). 

  Stała ekspozycja Fryderyka Pautscha, wybitnego malarza i pedagoga, jest okazją do zapoznania się z jego twórczością artystyczną, która została niesprawiedliwie zapomniana przez dziesiątki lat.