GALERIA WNĘTRZ GDAŃSKICH

Gdańsk znany był w całej Rzeczypospolitej i innych krajach nadbałtyckich nie tylko jako bogate miasto portowe, miejsce przecięcia ważnych szlaków handlowych i międzynarodowy tygiel kulturalno-wyznaniowy. Słynął także z niezwykłych wyrobów rzemiosła artystycznego, szczególnie dwóch jego gałęzi: meblarstwa i złotnictwa. Efektowne, kunsztownie zdobione, wykonane ze szlachetnych materiałów meble i srebra znad Motławy zamawiane były przez dwory królewskie, magnatów i szlachtę w głębi kraju, jak również mieszkańców sąsiednich państw. Sami Gdańszczanie bardzo chętnie je nabywali, oczywiście z zamiarem użytkowania, ale także jako widowiskową dekorację wnętrz kamienic. Posiadanie tak wspaniałego wyposażenia podnosiło prestiż właścicieli i świadczyło o ich wysokim statusie społecznym. Na czym polegała owa wspaniałość? Co stanowiło o wyjątkowości gdańskich wyrobów? Skąd ta sława?

W zachodnim skrzydle pierwszego piętra Muzeum Narodowego w Gdańsku, w bezpośrednim sąsiedztwie Galerii Malarstwa Gdańskiego, prezentowane są zabytki umożliwiające znalezienie odpowiedzi na te pytania. W dwóch przestrzeniach wystawienniczych wyeksponowane zostały meble o cechach stylowych baroku z 2. połowy XVII i początku XVIII wieku oraz meble rokokowe, powstałe w 2. połowie XVIII stulecia. Prócz nich podziwiać można także starannie dobrane pod względem stylu i czasu powstania obiekty ze zbiorów rzeźby, malarstwa, ceramiki, a nawet tkanin. Specjalne miejsce zarezerwowane jest dla wyrobów złotniczych. Celem ekspozycji jest z jednej strony ukazanie form i dekoracji ówczesnych sprzętów rzemiosła artystycznego, z drugiej – odtworzenie w ogólnym zarysie atmosfery wnętrz mieszkalnych z początku i z końca wieku XVIII. 
W barokowej kamienicy mieszczańskiej najbardziej reprezentacyjnym wnętrzem była sień. Wysokością dochodząca do sześciu metrów, była miejscem przyjmowania gości i organizacji uroczystości rodzinnych. Stosownie do swej funkcji otrzymywała odpowiednie wyposażenie i efektowne umeblowanie. Wczesnobarokowe meble 2. połowy XVII wieku ozdabiano detalami zaczerpniętymi z architektury. Jednak na przełomie XVII i XVIII wieku dojrzały barok zrezygnował ze spokojnych architektonicznych rozwiązań, na rzecz bogactwa snycerskiej dekoracji nakładanej na płaszczyzny mebla. W tym właśnie czasie wykształcił się typ mebla zwanego powszechnie gdańskim. Był to również czas rozkwitu gdańskiego złotnictwa.

Eksponowane w tej przestrzeni meble z dużym prawdopodobieństwem stanowiły pierwotnie wystrój sieni, zaś ich rozmieszczenie ma nawiązywać do sposobu ustawiania mebli w tym wnętrzu. Oprócz sprzętów ruchomych znajdują się tutaj także elementy stałego wyposażenia, jak również zabytki z innych gałęzi rzemiosła artystycznego, będące ważnymi elementami wystroju tego wnętrza, w tym wystawny bufet mieszczący najcenniejsze naczynia z kolekcji metali. Takie bufety stanowiły w XVII wieku istotny element oprawy każdej uczty. Ozdobne naczynia do napojów, puchary, kufle i kubki, na co dzień przechowywane w domowym skarbcu, na czas biesiady czy bankietu ustawiane były na specjalnie budowanym meblu o formie piramidy, nazywanym bufetem. Za sienią znajdowała się izba tylna, o bardziej prywatnym charakterze, która jednak również otrzymywała bogate wyposażenie. Mogła służyć za kupiecki kantor, chociaż nie było to regułą.

Około połowy XVIII wieku do wnętrza gdańskiej kamienicy zaczęły przenikać wyraźne wpływy rokoka. Zaczęto odchodzić od masywnych form i mięsistych dekoracji, na rzecz lekkości i elegancji. Meble miały służyć przede wszystkim wygodzie i przyjemności wypoczynku. Powstała w tym czasie forma drobnego mebla zyskała miano gdańskiego chippendale’a. Zmianie uległy wystrój i układ wnętrz. Sień zachowała swój reprezentacyjny charakter, jednak życie towarzyskie przeniosło się na wyższe kondygnacje, przede wszystkim do salonu i jadalni. Ta przestrzeń stanowi prezentację typów i form mebli wytwarzanych w tym czasie w Gdańsku, bez odniesień do konkretnego wnętrza domu mieszczańskiego. Konwencję aranżacji bliżej nieokreślonej przestrzeni mieszkalnej przełamują gabloty z modelami mebli oraz gabinetowymi rzeźbami gdańskich artystów Johanna Heinricha Meissnera i Carla Augusta Lücke st.