Z przeszłości Piły i regionu - część historyczna

Ekspozycja stała od średniowiecza do XX w., obrazująca dzieje Piły i regionu, przedstawia obiekty związane z losami trzech narodów, które zamieszkiwały tereny nadnoteckie: Polaków, Niemców, Żydów. 

Portret Wojciecha Konstantego Brezy, wojewody poznańskiego, XVII w. 

Najstarsze pisane źródła, mówiące o miejskim charakterze Piły pochodzą z XV w., nie zachowała się niestety dokument nadania praw miejskich. Wiadomo natomiast, że w roku 1513 król Zygmunt Stary potwierdził dawne granice miasta i jego przywileje. Ważną grupę eksponatów z okresu staropolskiego stanowią pamiątki z czasów „potopu szwedzkiego”, do których należą trzy miedzioryty Eryka Dahlberga, oficera wojsk szwedzkich, uczestnika kampanii polskiej w latach 1655-1657 oraz pamiątki z bitwy pod Ujściem z 1655 r. Z tego okresu pochodzą również dwa portrety szlacheckie: Wojciecha Konstantego Brezy - fundatora kościoła w Skrzatuszu koło Piły oraz sylwetka, w stroju szlacheckim, Krzysztofa Unruga – starosty wałeckiego. W okresie staropolskim w Pile działało kilkanaście różnych cechów. Wśród licznych pamiątek cechowych, z Piły i regionu, znajdują się sztandary z XIX w. oraz skrzynie cechowe tzw. lady – najstarsza z 1759 r. należąca do cechu krawców z Wielenia. Osobną grupę eksponatów tworzą rzeźby z dawnego kościoła katolickiego pw. Świętych Janów w Pile, są to najstarsze zachowane obiekty kultury materialnej naszego miasta. 

W latach 1807-1815 Piła znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego. Czasy napoleońskie przypominają między innymi trzy grafiki: dwie francuskie z 1817 r. przedstawiające lansjera polskiego i piechura francuskiego oraz portret Fryderyka Augusta, księcia saskiego, dzieło Henryka Aschenbrennera. Na uwagę zasługują również pistolety francuski i angielski oraz tasak piechoty francuskiej. 

Część wystawy stałej zajmuje ikonografia Piły, od najstarszej litografii Napoleona Ordy z 1880 r. do kart pocztowych z XIX i I połowy XX w.