Szydłów to jedyne w swym rodzaju miasteczko, bo nie można o nim powiedzieć przecież wieś, choć na przestrzeni dziejów zostało zdegradowane z bogatego i kwitnącego miasta z siedzibą starostwa do rangi wsi, siedziby gminy. Znajduje się w nim również jedyna w swym rodzaju synagoga. Wpisana została swą architekturą idealnie w charakter okalających miasto murów obronnych. Powstała w latach 1534-1564. Istnieje legenda wiążąca wszelkie klęski i niepowodzenia Szydłowa właśnie z budową owej synagogi i faworytą króla Kazimierza Wielkiego, Esterką, ale przeczy temu fakt, iż synagogę rozpoczęto wznosić dopiero 164 lata po śmierci wielkiego króla.
Synagoga ma charakter obronny. Wieńczy ją późnogotycka attyka w kształcie blankowania. Potężne mury z przyporami, pomiędzy którymi wykonano wąskie, półkoliście zakończone okna, przypominają raczej mały kasztel niż bóźnicę. Od strony zachodniej dobudowano w wieku XVIII babiniec połączony z salą modlitewną niewielkimi półkolistymi oknami. Babiniec to murowano-drewniana budowla o specyficznym dla żydowskiej architektury charakterze. Białe mury parteru z niewielkimi okienkami i drzwiami wejściowymi odcinają się od poczerniałego drewna konstrukcji babińca zajmującego wyższą kondygnację i przytulonego połaciami dachu do korpusu bóźnicy. Sala modlitwy synagogi jest znacznie obniżona w stosunku do poziomu otaczającego budowlę terenu. Nakryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami, które tworzą widoczne z zewnątrz okna.
W trakcie XVIII-wiecznej przebudowy świątynię ozdobiono bogatymi polichromiami autorstwa Jehudy Lejba, działającego na tym terenie artysty, który ozdobił również synagogi w Działdowie oraz Pińczowie. Polichromie nie zachowały się do dziś. Wschodnią ścianę Sali modlitewnej zdobi kamienny aron-ha-kodesz z dwoma ramującymi go bogato zdobionymi ornamentem roślinnym i ślimacznicami pilastrami. Aron-ha-kodesz zwieńczony jest trójkątnym tympanonem zdobionym, podobnie jak pilastry, ornamentem roślinnym.
Osadnictwo żydowskie w Szydłowie rozpoczęło się prawdopodobnie w II połowie XIV wieku kiedy to istniała w mieście niewielka grupa Żydów cieszących się prawami Statutu Kaliskiego, potwierdzonymi przez Kazimierza Jagiellończyka. Szybki i dynamiczny rozwój miasta sprawił, że ludność żydowska napływała coraz liczniej i w wieku XVI Szydłów był już siedzibą jednego z sześciu kahałów - okręgów administracyjnych żydowskich gmin krakowsko-sandomierskich.
W synagodze można oglądać liczne eksponaty związane z kulturą Żydów szydłowieckich. Znajduje się tutaj wystawa przedmiotów i ksiąg liturgicznych, czterometrowy posąg Mojżesza trzymającego tablicę z Dekalogiem, a także 18 płaskorzeźb w brązie przedstawiających sceny ze Starego Testamentu autorstwa profesora Gustawa Zemły.