Początki Zbąszynia sięgają czasów piastowskich. W zakolu Obry istniał wówczas gród kasztelański z komorą celną i osadą targową. W zapiskach źródłowych odnotowano go po raz pierwszy w 1231 r. Obok grodu powstała osada, której prawa miejskie nadano przed 1313 r.
Abraham Zbąski w latach 1560-1577 wybudował zamek w nowym miejscu, nad brzegiem Jeziora Zbąszyńskiego. Jego wnuk, kasztelan śremski Abraham Ciświcki, w latach 1613-1627 przekształcił warownię w założenie typu palazzo in fortezza. Od strony lądu znajdowały się wały ziemne w tzw. układzie staroholenderskim, których obronę wzmacniała dodatkowo fosa, wewnątrz zaś umieszczono rezydencję właściciela, ogród w stylu włoskim i obiekty gospodarcze. Fortecę zniszczyli Szwedzi podczas "potopu", ale pozostałości nadal użytkowano (m.in. ogród przekształcono w park francuski, potem krajobrazowy).
Dziś resztki twierdzy są atrakcją turystyczną, jako niezwykły zabytek budownictwa obronnego (w Wielkopolsce podobny obiekt zachował się jeszcze tylko w Brudzewie koło Turka). Warto zobaczyć część bastionów i wały kurtynowe z późnorenesansową bramą wjazdową, wzmocnioną murami policzkowymi (zachowała się tablica z datą zakończenia budowy - 1627). W jej podziemiach znalazł siedzibę klub Kazamaty, znany z ciekawych inicjatyw kulturalnych. Do bramy prowadzi most przerzucony nad fosą. W parku zamkowym zachowały się szpalery grabowe i aleja daglezjowa, na wałach wyrosły okazałe dęby.
Zbąszyń jest dziś znaczącym ośrodkiem wypoczynkowym. W parku - w dawnym browarze i budynku gospodarczym - działa hotel z restauracją i kempingiem. Nieco dalej, nad brzegiem jeziora, znajdują się: kąpielisko strzeżone, pole namiotowe i przystanie żeglarskie.