Ostateczna decyzja zapadła w 1596 r. - Warszawa będzie stolicą Polski. Już kilkanaście lat wcześniej król Zygmunt III Waza przeniósł się jednak ze swoim dworem na zamek w Warszawie, który właśnie wtedy został "królewskim". Wcześniej budowla była siedzibą książąt mazowieckich. W średniowieczu w tym miejscu powstał gród - zalążek przyszłej stolicy.
Ponieważ określenie "stolica" zobowiązuje, król Zygmunt III Waza zaczął rozbudowywać zamek. Sprowadził najlepszych włoskich architektów, którzy wznieśli dwupiętrową budowlę na planie pięcioboku. W bryłę gmachu wkomponowano starsze obiekty, m.in. Wieżę Grodzką. Za panowania Augusta III przebudowano jeszcze skrzydło od strony Wisły, nadając mu późnobarokowy kształt. Król Stanisław August Poniatowski wzniósł Bibliotekę Królewską, gdzie przechowywał swój bogaty księgozbiór. W XVIII w. do architektonicznego zespołu dołączono pałac Pod Blachą , nazwany tak ze względu na nietypowe jak na ówczesne czasy pokrycie dachu. Z kolei w latach 1818-1821 zrealizowano projekt architekta Jakuba Kubickiego - klasycystyczne arkady z monumentalnymi schodami prowadzącymi z ogromnego tarasu do ogrodów nad Wisłą. Pod sklepieniem arkad była schowana uliczka łącząca Mariensztat z Nowym Miastem.
Zamek był miejscem wielu ważnych wydarzeń w historii Polski. W 1641 r. hołd pruski przyjmował tu król Władysław IV. W komnatach zamku obradował słynny Sejm Czteroletni, który 3 maja 1791 r. uchwalił pierwszą w Europie, a drugą na świecie konstytucję. Dwa lata później poseł Tadeusz Rejtan protestował tutaj przeciwko pierwszemu rozbiorowi Polski, co przejmująco ukazał na jednym ze swoich obrazów Jan Matejko. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. zamek został rezydencją prezydenta RP Ignacego Mościckiego.
Czas zamku zatrzymał się 17 września 1939 r. o godz. 11.15, kiedy odłamek bomby trafił w zabytkowy zegar na Wieży Zygmuntowskiej. To ważne centrum państwowości polskiej wkrótce całkowicie legło w gruzach. Wskazówka zegara na wieży ruszyła ponownie dopiero 19 lipca 1974 r. - o tej samej godzinie, na której zatrzymała się przed prawie 35 laty. Podczas rekonstrukcji gmachu wykorzystano wiele autentycznych elementów (np. przy odtwarzaniu najstarszej części - Wieży Grodzkiej). Z wojennej pożogi uratowano też sporo cennych dzieł sztuki, np. widoki Warszawy pędzla weneckiego malarza Canaletta, z których później korzystali architekci odbudowujący stolicę. Rekonstrukcja zamku zajęła wiele lat, a rozpoczęte w ostatniej dekadzie XX w. prace nad renowacją Arkad Kubickiego trwają do dziś. Arkady Kubickiego przetrwały II wojnę światową w stanie nienaruszonym, ale przez wiele lat stacjonowało w nich wojsko i budowla niszczała. Nowe arkady mają stać się głównym wejściem do zamku. Tutaj będą mieścić się kasy muzeum, sklepiki oraz punkty gastronomiczne. Do ekspozycji muzealnej zwiedzających zabiorą ruchome schody.
Przeniesienie stolicy do Warszawy znacząco wpłynęło na losy zamku. Już w 1644 r. Zygmuntowi III Wazie, który podjął tę decyzję, pomnik wystawił syn Władysław IV. Stojący na wysokim cokole posąg króla, zwany potocznie kolumną Zygmunta, uchodzi za najstarszy pomnik świecki w Polsce. Czy ktoś wystawi monument władzom stolicy, które niedawno zadecydowały, że z wieży zamkowej będzie grany hejnał? Pomysł z codziennym hejnałem szybko upadł ze względów finansowych, ale na szczęście strzała kapitalizmu nie dosięgła trębacza, który pracuje w soboty, niedziele i święta państwowe. W te właśnie dni z Wieży Zygmuntowskiej na trzy strony świata (są tam tylko trzy okna) rozbrzmiewa melodia skomponowana w oparciu o Warszawiankę i Marsz Mokotowa. Oczywiście o symbolicznej 11.15.
Atrakcje turystyczne Zamku:
- trasy zwiedzania: Trasa I - Sale Sejmowe i Pokoje Dworskie, Trasa II - Apartament Wielki i Królewski
- wystawy stałe (wybór): Galeria Sztuki Zdobniczej, Wystawa porcelany, Gabinet Prezydenta I. Mościckiego, Galeria Lanckorońskich, Gabinet Orderowy, Gabinet Numizmatyczny
- wystawy czasowe
- warsztaty twórcze w Pracowni Działań Muzealnych: zajęcia plastyczne dla dzieci, kursy rysunku i malarstwa, spotkania literackie
- koncerty kameralne, m.in.: Festiwal Mozartowski (VI-VII), Festiwal Muzyki Dawnej (XI-XII)
Zamek Królewski
pl. Zamkowy 4, tel. 022 657 21 70
www.zamek-krolewski.com.pl